Tytuły naukowe i stopnie naukowe w Polsce

Znajomość tytułów i stopni naukowych jest istotna także w przypadku studentów - nawet, jeśli nie planują starać się o tytuł doktora czy profesora. Dlaczego jest to ważne? Wiedza ta przyda się w sytuacji, gdy chcemy oficjalnie zwrócić się do wykładowcy na uczelni. Jak się zwracać w zależności od tytułu naukowego?

Profesor i doktor to dwa zupełnie różne nazewnictwa naukowe. Schody zaczynają się także, gdy trzeba wyjaśnić, że profesor nadzwyczajny ma status niższy od profesora zwyczajnego. Jak w takim galimatiasie z nazewnictwem ma odnaleźć się student, zwłaszcza ten z pierwszego roku? W naszym artykule znajdziecie wszystkie odpowiedzi.

Tytuły naukowe w Polsce

W Polsce przepisy dotyczące tytułów i stopni naukowych zmieniały się kilkukrotnie, co niestety nie ułatwia zadania studentom. Do tej pory można więc spotkać osobę z mianem profesora zwyczajnego, chociaż nie jest tytuł, który można otrzymać w dzisiejszych czasach. Profesor zwyczajny lub nadzwyczajny to tytuły obowiązujące do 1990 roku, które były nadawane przez Radę Państwa. Po ustanowieniu urzędu prezydenta PRL zniesiono podział i wprowadzono jeden tytuł profesora. W latach 1920-2010/11 funkcjonował także stopień naukowy docenta (dla osoby posiadającej stopień doktora i stanowisko starszego wykładowcy).

Tytuł naukowy a stopień naukowy - jakie są różnice?

Wbrew pozorom rozróżnienie to jest bardzo łatwe do zapamiętania, chociaż pomyłki zdarzają się i to całkiem często. W oficjalnych wnioskach czy też pracach dyplomowych warto byłoby nie popełnić błędu i nie napisać o danym naukowcu, że posiada „tytuł doktora habilitowanego”.

Jakie są stopnie naukowe?

Zgodnie z przepisami obowiązującymi od 2018 roku, są dwa stopnie naukowe – jest to doktor lub doktor habilitowany. Stopnie te są nadawane przez uczelnię, instytut badawczy lub międzynarodowy instytut naukowy oraz instytut PAN na podstawie decyzji administracyjnej.

Jakie są tytuły naukowe?

Tytuł naukowy jest jeden i jest to tytuł profesora. Jest on nadawany przez prezydenta na wniosek Rady Doskonałości Naukowej po postępowaniu wszczętym na wniosek kandydata.

Kolejność tytułów naukowych

Kolejność tytułów naukowych jest istotna zwłaszcza w kwestiach formalnych. Najniżej znajdują się tak zwane tytuły zawodowe, w których wyróżnia się tytuły technika, licencjata, inżyniera, magistra, magistra inżyniera i lekarza (w tym lekarza dentystę i lekarza weterynarii). Tytuły nadawane są przez uczelnię po zdanych egzaminach, a w przypadku technika po egzaminie przygotowanym przez Okręgową Komisję Egzaminacyjną.

Następne są stopnie i tytuły naukowe. Doktorem może zostać magister, magister inżynier lub posiadacz równorzędnego stopnia zagranicznego. Musi spełnić wymagane przez uczelnię warunki (napisanie artykułu lub monografii naukowej, zdanie certyfikatu z języka obcego, obrona pracy doktorskiej itp.). Doktorem habilitowanym może zostać doktor, którego praca (naukowa czy artystyczna) wniosła znaczny wkład w rozwój danej dziedziny i który jest aktywny na więcej niż jednej uczelni.

Tytuł profesora przyznawany jest doktorowi habilitowanemu za wybitne osiągnięcia naukowe, prowadzenie badań naukowych czy uczestniczenie w zespołach badawczych lub za wybitne osiągnięcia artystyczne.

Jak pisać tytuły naukowe - dużej czy małej litery?

Tytuły i stopnie naukowe - profesor czy doktor, tytuły zawodowe - magister, inżynier, licencjat oraz nazwy godności - rektor i dziekan, piszemy zawsze małą literą. Także skróty stopni i tytułów naukowych piszemy małą literą (chyba, że jest na początku zdania). Skróty te przedstawiają się następująco: „prof.”, „dr”, „dr hab.” czy „mgr”, „inż.”, „lic.”. Brak kropki w doktorze i magistrze związany jest z tym, że skrót kończy się na tę samą literę, co cała nazwa - czyli doktor i magister. W przypadku odmian stosujemy już kropkę, np. „w rozmowie z dr. (doktorem) Ziółkowskim…”. Profesorami często nazywani są jednak wszyscy nauczyciele akademiccy. By to rozróżnić na początku wpisuje się stopień danej osoby, a następnie informację o tym, gdzie wykłada, np. dr hab. Jan Nowak, prof. UW.

Tytuły naukowe po angielsku

Tytuł licencjata w języku angielskim zapisywany jest jako BA (Bachelor of Arts) – w przypadku studiów humanistycznych lub BSc (Bachelor of Science) – w przypadku nauk ścisłych. Podobna zasada dotyczy magistra: MA (Master of Arts) lub MSc (Master of Science). Inżynier zapisywany jest jako BEng (Bachelor of Engineering). Lekarz medycyny w języku angielskim ma tytuł MD (Doctor Of Medicine), a lekarz weterynarii DVM (Doctor of Veterinary Medicine).

Stopień doktora ma skrót PhD (Doctor of Philosophy) – dotyczy to zarówno nauk humanistycznych, jak i ścisłych. Doktor medycyny – czyli stopień naukowy, a nie zawodowy – zapisywany jest jako PhD in Medicine. Jak tłumaczony jest stopień doktora habilitowanego? W większości krajów nie ma takiego rozróżnienia, a doktor jest najwyższym stopniem naukowym. Można jednak korzystać z DSc (Doctor of Science lub Scientiae Doctor).

Tytuł profesora tłumaczony jest na Titular Professor (ProfTit) lub po prostu Professor (Prof.).

Jak się zwracać w zależności od tytułu naukowego?

Chociaż studenci potocznie o wszystkich wykładowcach mówią per „profesor”, to w komunikacji oficjalnej należy używać zgodnych stopni i tytułów, np. Panie Magistrze/Pani Magister, Panie Doktorze/Pani Doktor czy Panie Profesorze/Pani Profesor.