Sukcesja w firmie - czym jest i jak wygląda proces zmiany właściciela?

Sukcesja to zjawisko prawne, dzięki któremu dane przedsiębiorstwo może być nadal prowadzone, nawet po śmierci właściciela. Jest to nic innego, jak dziedziczenie firmy, zapewniające jej przetrwanie i dalszy rozwój. Na czym dokładnie polega sukcesja i jak przebiega ten proces? Co warto wiedzieć? Przeczytaj i sprawdź!

Co to jest sukcesja w firmie?

Sukcesja to termin prawny, określający przekazanie praw do firmy wyznaczonemu następny, po śmierci obecnego właściciela. Jest to bardzo popularne zjawisko zwłaszcza w firmach rodzinnych, gdzie z pokolenia na pokolenie przekazuje się biznes.

Sukcesja jest równie istotna w dużych korporacjach. Zmiana właściciela zachodzi po śmierci obecnego. Jeśli wcześniej nie został wyznaczony następca, to w ciągu 2 miesięcy powołuje się tzw. zarząd sukcesyjny.

Co się dzieje po śmierci właściciela firmy?

To, co dzieje się z firmą po śmierci jej właściciela, zależy od formy prawnej działalności. W przypadku jednoosobowej firmy zwykle dochodzi do jej wygaśnięcia. W innym przypadku – firm rodzinnych czy korporacji – zostaje powołany następca (zarządca sukcesyjny). Jeśli nie został wcześniej wyznaczony, to powołuje się zarząd sukcesyjny, który wybiera osobę na to stanowisko.

Kto jest właścicielem przedsiębiorstwa w spadku?

Właścicielem przedsiębiorstwa w spadku jest osoba, która dziedziczy prawo do firmy. W tej sytuacji są 2 rozwiązania: następca może odziedziczyć przedsiębiorstwo na mocy testamentu lub tzw. dziedziczenia ustawowego.

Dziedziczenie ustawowe ma miejsce, gdy właściciel nie wskazał konkretnego spadkobiercy. Wówczas z mocy prawa jego majątek, którym może być przedsiębiorstwo, dzielony jest odpowiednio na osoby mające prawo do spadku, czyli najbliższą rodzinę. Natomiast jeśli właściciel spisał testament i wskazał konkretną osobę do przejęcia działalności, wówczas to jej należy się pełne prawo spadkowe do przedsiębiorstwa.

Korzyści sukcesji w firmie

Korzyści z sukcesji w firmie jest bardzo wiele. Najważniejszą z nich jest fakt, iż śmierć właściciela nie prowadzi do chaosu i dezorganizacji w strukturach przedsiębiorstwa – organizacja dokładnie wie, kto staje się następcą.

• Umożliwia to płynne przekazanie władzy i tym samym utrzymanie dotychczasowych umów i kontrahentów, zapewnienie płynności finansowej i ogólnego porządku w firmie, a także pozwala uniknąć wyrejestrowania przedsiębiorstwa jako podatnika.
• Pozostają aktualne wszelkie licencje i koncesje, których potrzebowała firma – nie ma konieczności uzyskiwania ich na nowo. Bez zmian pozostają również forma prawna i wszelkie zobowiązania przedsiębiorstwa. Oprócz tego wyznaczenie następcy daje możliwość odpowiedniego przygotowania go do zarządzania konkretnym przedsiębiorstwem.

Choć sukcesja wydaje się najlepszym rozwiązaniem, wiele firm nie decyduje się na ten krok lub przechodzi go w sposób burzliwy.

Często wiąże się to z przekazywaniem przedsiębiorstwa w obrębie rodziny, co może generować konflikty na tle pokoleniowym, wynikające ze specyfiki relacji rodzinnej czy innego podejścia do biznesu i zarządzania. Dlatego doradca sukcesyjny oprócz znajomości prawa musi wykazać się umiejętnością rozumienia i tworzenia bezpiecznej atmosfery podczas rozmów.

Jak długo trwa sukcesja?

Proces ten różni się swoją złożonością w zależności od wielkości biznesu. Nieco inaczej wygląda to w przypadku małych firm, a inaczej jeśli chodzi o duże korporacje. Warto jednak do tematu zacząć przygotowywać się kilka lat wcześniej. Jest to istotne nie tylko ze względu na dokumentację, ale przede wszystkim umożliwia doskonałe przygotowanie następcy do obowiązków, które na niego czekają.

Plusem jest również fakt, że taka osoba zostaje wprowadzona w środowisko kontrahentów, którzy mogą mieć kontakt wyłącznie z samym właścicielem. Dzięki temu po jego śmierci płynnie przejmuje obowiązki i relacje biznesowe.

Sama sukcesja po śmierci, czyli przekazania działalności nowej osobie, powinna mieć miejsce do sześciu miesięcy od zgonu właściciela. Czas ten może wydłużyć się do 2 lat, a sam proces przygotowania do sukcesji może trwać ok. 2-5 lat.

Zarząd sukcesyjny – co to jest?

Zarząd sukcesyjny to funkcja tymczasowa, powoływana po śmierci właściciela w celu wyznaczenia następcy. Zadaniem zarządu sukcesyjnego jest podtrzymanie płynności przedsiębiorstwa w zakresie umów, współpracy i wszelkich innych, niezbędnych działań.

Istnieje również tzw. zarządca sukcesyjny – jest to osoba wskazana przez właściciela, która dziedziczy firmę i przejmuje jego obowiązki na mocy sukcesji. Co istotne, zarządca nie dziedziczy długów finansowych przedsiębiorcy oraz musi być osobą fizyczną. Oznacza to, że np. spółka nie może być wyznaczona na zarządcę.

Czym jest doradztwo sukcesyjne?

Doradztwo sukcesyjne to specjalizacja, której zadaniem jest planowanie i wdrażanie sukcesji w firmie. Taki doradca towarzyszy przedsiębiorstwu od początku planowania działań po przekazanie firmy następcy.

Rola dorady sukcesyjnego polega przede wszystkim na dokładnym poznaniu przedsiębiorstwa i zrozumieniu specyfiki jego funkcjonowania.

Na tej podstawie można planować dalsze konkretnie działania sukcesyjne krok po kroku:

• jak będzie wyglądać przygotowanie do sukcesji,
• od czego zacząć,
• kogo wyznaczyć i jak wdrożyć tę osobę,
• co dzieje się po śmierci właściciela – czyli jak w praktyce wyglądają obowiązki zarządcy sukcesyjnego.

Oprócz tego doradca czuwa nad wdrażaniem konkretnych działań, a w chwili śmierci właściciela pilnuje, aby proces sukcesji przebiegł zgodnie z planem i bez żadnych zakłóceń.

Doradca sukcesyjny – czy warto się tym zajmować?

Doradztwo sukcesyjne to zawód idealny dla osób zafascynowanych prawem w kontekście biznesowym. Ze względu na specyfikę pracy konieczna jest wiedza m.in. z dziedziny prawa majątkowego i biznesowego. Kluczowe są również kompetencje miękkie, takie jak komunikatywność, empatia i asertywność. Czy warto być doradcą sukcesyjnym? Jak najbardziej!

Doradcy sukcesyjni są bardzo potrzebni na rynku – przeprowadzenie takiego procesu samodzielnie jest niemal niemożliwe i dodatkowo niesie ryzyko niedociągnięć prawnych, które mogą mieć później nieoczekiwane i szkodliwe skutki. Dlatego dla przedsiębiorstw najlepszym wyborem są doradcy – fachowcy w swojej dziedzinie.

Kto może zostać doradcą sukcesyjnym?

Zawód ten nie jest regulowany prawnie, a więc nie ma konkretnych wskazań co do wykształcenia doradcy sukcesyjnego. Nie musi być więc to osoba, która ukończyła studia prawnicze.

Warto jednak podkreślić, że dobra i szeroka znajomość prawa w tym zawodzie to absolutna podstawa, dlatego najlepiej odnajdą się w nim studenci prawa i kierunków pokrewnych. Kierunek ten to również ciekawa ścieżka rozwoju dla psychologów biznesu i interesujących się tematyką konfliktów pokoleniowych, gotowych na edukację z zakresu prawa.

Na naszej uczelni WSB-NLU możesz studiować doradztwo sukcesyjne – w trakcie studiów uzyskasz wiedzę od praktyków, dzięki czemu ruszysz na rynek z pełną świadomością, jak działać i pracować. Dbamy o kompleksową edukację i warsztatowe podejście – postaw na swoją przyszłość!